Historia – Dębice

Historyczne nazwy miejscowości:

1217 – Dambici
1276 – Damrichs, Damirsch, Dombritsch
1350 – Damproschin
1770 – Dambritrz
1945 – Dąbczyn
1950 – Dębice

Nazwa wsi jest nazwą topograficzną, oznaczającą miejsce porośnięte dębami – dąbrową.

Kalendarium:
1217 – wieś wymieniona po raz pierwszy w 1217 r. jako Dambici.
1276 – wieś była w posiadaniu Rinolda von Themenitz
1371 – właścicielem jest Heinricha von Biberchein, a w latach 1450-1627 należała do rodu von Ecke.
1581 – zapis wymieniony w dokumentach Archiwum Państwowego we Wrocławiu. Wieś posiada 10 gospodarstw. Grunty należały do obszarnika ziemskiego i wchodziły w skład majątku rycerskiego. Mniejsi gospodarze i stali mieszkańcy stopniowo wykupywali ziemie od pana. Łącznie zagospodarowali 126 ha roli, podczas gdy dobra rycerskie pana von Scheiblera z Kwietna obejmowały 715 ha. W centrum wsi znajduje się katolicki kościół p.w. św. Jadwigi, który był filią kościoła we Wrocisławicach. W czasie reformacji świątynię zamieniono na ewangelicką. Zgodnie z protokołem 20 stycznia 1654 roku ponownie stała się katolicka.
1770 – przez Dębice przeprowadzono główną drogę węglową ze Strzegomia do Malczyc, co istotnie ożywiło komunikację wozową oraz usług m.in. karczmarskich.
1800 – ówczesny właściciel majątku rycerskiego von Pertkenau porządkuje teren i buduje piękny pałac, który od roku 1933 pełni funkcję szkoły sportowej. Następnie funduje budowę dworca kolejowego w Proszkowie i punktu pocztowego w Dębicy.
1813 – oddziały francuskie palą ewangelicki kościół w Kwietnie. Ewangelicy zmuszeni zostają do odprawiania nabożeństw w katolickim kościele w Dębicy do 1820 r. Tolerancyjna mniejszość katolicka do czasu odbudowy kościoła w Kwietnie zezwala ewangelikom na obrzędy religijne w swojej świątyni.
1817 – w dniu 1 stycznia, wieś będąca najdalej oddaloną na północ miejscowością w powiecie strzegomskim przechodzi do powiatu średzkiego. Z najwyższym wzniesieniem Górą Młyńska (180 m n.p.m.). Do końca I wojny światowej Góra Młyńska była stanowiskiem młyna-wiatraka, stąd też wzięła się nazwa wzniesienia. Pozostałe pagórki i wzniesienia również miały swoje nazwy. Sosnowe Wzgórza znajdują się w kierunku Chełma, Józefowe Wzgórza w kierunku Bukówka. Wzniesienie w kierunku Kwietna nazywano Pączkową Górą, a w kierunku Proszkowa znajdował się Brzozowy Las i zrujnowana wieś, której dobra ulegały podziałom i kolejnym łączeniom.
1895 – majątek przechodzi w ręce fabrykanta Karola Schaiblera i w jego rękach pozostaje do roku 1945.
1945 – w nocy z 5 na 6 kwietnia przez wieś przeszły oddziały 5 dywizji pancernej z II Armii Wojska Polskiego.
1986 – u schyłku okresu Polski Ludowej we wsi funkcjonuje szkoła podstawowa, biblioteka, Klub „Ruchu”, sklep spożywczy, przystanek PKS i Państwowe Gospodarstwo Rolne. Poza tym we wsi funkcjonowało 40 gospodarstw indywidualnych. Wieś zamieszkiwało ok. 300 osób.

Forma i charakterystyka wsi:
Wieś wielodrożna, położona 8 km na południe od Malczyc. We wsi szkoła podstawowa, przedszkole, biblioteka, świetlica GOK, 2 sklepy, przystanek autobusowy i 2 gospodarstwa powyżej 50 ha : GR Sikorscy Sp. o pow. 298,83 ha i J. Piątkowski & Z. Wrzeszcz o pow. 57 ha.

Zabytki:
1. Założenie dworskie. Obecny pałac został zbudowany w 1795 r. w stylu klasycystycznym na zamówienie hrabiego Partkenau, częściowo zniszczony i rozebrany po II wojnie światowej. Pozostała część budynku na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, licowany cegłą w kolorze pomarańczowym. W północno-zachodnim narożu wieża bez dachu, zachowała się tylko konstrukcja metalowa. Od wschodu znajduje się taras, na który prowadzą dwa biegi schodów. Między nimi znajduje się fontanna. We wnętrzu zachowały się na plafonach ślady sztukaterii. Wokół rozpościera się park krajobrazowy o powierzchni 12 ha. W starym drzewostanie występują dęby, topole, buki, wiązy, kasztanowce zwyczajne i czerwone, świerki, sosny wejmutki i platany. W północno-zachodnim narożniku parku znajduje się altana na planie koła, z dachem wspartym na kolumnach, obok staw. Niestety obiekt znajdujący się w głębi parku, na terenie prywatnym, nie jest dostępny dla przeciętnego turysty. Przy wschodniej bramie stoi budynek dawnej portierni, obecnie dom mieszkalny obecnego właściciela założenia dworskiego. Budynek dwukondygnacyjny, licowany jak pałac z wieżą.

2. Gotycko-barokowy kościół parafialny p.w. św. Jadwigi. Kościół wzniesiono na przełomie XV i XVI wieku, rozbudowano w 1 połowie XVIII wieku, restaurowany był w latach 1847 i 1960. We wnętrzu zachował się gotycki portal do zakrystii, renesansowa chrzcielnica z końca XVI wieku, piaskowcowe renesansowe płyty nagrobne: Jorka Ecke z 1562 r., dwóch rycerzy, ich żon i trojga dzieci z XVI wieku oraz rycerza z żoną z początku XVII wieku. Północną ścianę świątyni porasta chroniony bluszcz pospolity – okaz kwitnący. Wzdłuż muru kościelnego rośnie 5 pomnikowych lip drobnonistnych.

Bibliografia: Źródło Informator Monografia Gminy Malczyce, wykonano na zlecenie Urzędu Gminy Malczyce 2002 rok. Wydanie I – Redakcja Zbigniew Pilch