Historyczne nazwy miejscowości:
1251 – Wilsow
1770 – Wiltschkau
1905 – Wültschkau
1946 – Wilczków
Nazwa jest prawdopodobnie nazwą dzierżawczą od przezwiska Wilk, bardzo popularnego w XII wiecznej Polsce.
Kalendarium :
1251 – Historycznie wieś wymieniono po raz pierwszy w 1251 roku, kiedy to książę Bolesław
darował Henrykowi i Rippertowi zwanym Bolzen dobra Wilsow.
1297 – W kolejnym dokumencie z 1297 roku książę Bolko I potwierdza, że Herman i Lutko
de Eychelben kupili od Alberta Bawara 11 łanów w Wilczkowie.
1350 – pierwsza wzmianka o wilczkowskim kościele. Jest to wzmianka, która mówi, że spośród 17 innych parafii, także mały Wilczków należy do II archiprezbiteriatu (dekanatu) średzkiego, będąc pod opieką arcykapłana z Ujazdu Górnego.
W XV wieku dobra należą do von Zeidlitzów. Od XVI wieku często zmieniają się właściciele.
W okresie reformacji kościół staje się świątynią obrządku ewangelickiego ze zwierzchnictwem parafii ewangelickiej w Rusku. Katolicy natomiast na nabożeństwa udają się do Malczyc w parafii chomiąskiej.
1770 – w Wilczkowie, przy skrzyżowaniu z ówczesną drogą państwową nr 5 (dzisiejsza nr 94) zakończono budowę ostatniego etapu drogi węglowej łączącej Malczyce ze Strzegomiem.
1905 – dobra nabywa komandor Oskar von Wentzel, którego rodzina posiada je do 1945 roku.
1910 – wybudowano szkołę ewangelicką, która później stała się świecką. We wsi jest również
dom starców, zwany ?domem cherlaków?.
1931 – sytuacja gospodarcza doprowadza do podziału majątku. Zaczynają osiedlać się tu chłopi z Oldenburgii, Brandenburgii i Meklemburgii. Ludność podzieliła majątek na małe gospodarstwa rolne. Szczątkowy, bo liczący zaledwie 300 mórg ziemi zakupuje dyrektor majątku Löwe. Duży drzewostan, stawy rybne i tamtejsze znane ogrodnictwo przechodzi pod własność dr Schiemanna.
1932 – Najbardziej imponującym budynkiem we wsi był zamek, z pięknym parkiem i boiskiem sportowym. Przez okres dwóch lat mieściła się w nim Szkoła Sportowa.
Oddalony o 4 km na północ węzeł kolejowy ze stacją w Malczycach stanowił istotny dla Wilczkowian punkt komunikacji ze światem. Malczycka cukrownia, która kupowała surowiec z okolicznych upraw, również stanowiła ważne źródło zarobkowe dla wielu małorolnych gospodarstw.
W skład majątku wchodził również folwark ?Dwór Elizy? dzisiejsza Kolonia, zlokalizowana na północ, przy drodze państwowej. Niegdyś pałac był własnością szlachcica Wilczkowa. Gdy Powiat przejął budynek, urządził w nim Szkołę Gospodarstwa Domowego.
1936 – Szkołę w zamku zamieniono na uczelnię dla młodych rolników.
W ostatnich latach wojny zamek był schronieniem dla części ministerstwa III Rzeszy Niemieckiej z Berlina. W ostatnich dniach wojny budowlę wysadzono w powietrze niszcząc ją doszczętnie.
1946 – w nocy z 5 na 6 kwietnia 1946 roku nocował tu 36 pp i 3 dart II armii Wojska Polskiego.
1986 – w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej u schyłku rządów komunistycznych w
Wilczkowie jest Spółdzielnia Kółek Rolniczych, tuczarnia trzody, leśnictwo, sklep spożywczy, klub ?Ruch?, OSP, przystanek PKS oraz 15 gospodarstw pełnorolnych. W przysiółku Wilczków-Kolonia znajdowała się tu Stacja Unasienniania Zwierząt, ujęcie wody i przystanek PKS.
Charakter zabudowy :
Wieś wielodrożyca, niegdyś prawdopodobnie owalnica, położona 3 km na południe od Malczyc. Współcześnie we wsi znajduje świetlica wiejska, szkoła podstawowa, parafia rzymsko-katolicka, 2 sklepy, gospodarstwo rolne Andrzeja Ciepocha o pow. 80,52 ha, przystanek autobusowy,
Przez centrum wsi przepływa z południa na północ strumień, prawostronny dopływ Cichej
Wody, na nim urządzono dwa stawy. Wpadają do niego na terenie wsi jeszcze dwa inne cieki. Na terenie sołectwa znajduje się przysiółek Wilczków Kolonia, zlokalizowany ok. 0,5 km na północny-wchód od Wilczkowa przy ruchliwej drodze krajowej nr 94 z kierunków Wrocław ? Zielona Góra. Mieszka tu około 60 mieszkańców. Jest tu ujecie wody i przystanek autobusowy.
Zabytki :
Przy ul. Długiej 11 stoi pałac z XIX wieku, dwukondygnacyjny, murowany, z dachem czterospadowym z lukarnami o dekoracji z drewna. Parter boniowany, naroża piętra z pilastrami z tynku. Od zachodu kwadratowa wieża z dachem w formie ostrosłupa z ozdobnymi okienkami, pod okapem ozdobny pas z muru pruskiego. Przy wejściu do wieży drewniany ganek, a nad nim weranda z zadaszeniem dwuspadowym wspartym na drewnianych ozdobnych słupach. Przy wschodniej elewacji również znajduje się piętrowa weranda o ciekawym wystroju snycerskim.
Obok pałacu budynek mieszkalno-gospodarczy z XIX wieku. W budynku znajduje się remiza OSP.
Na południe od zabudowań dworskich rozciąga się park krajobrazowy o powierzchni ok. 4 ha. Zajmuje on stok i wierzchołek wzgórza. W drzewostanie dęby, jawory, buki, wiązy, graby, platany, sosna czarna i sosna wejmutka. Uwagę zwracają duże powierzchnie pokryte chronionym bluszczem pospolitym. Park od zabudowań oddzielony jest stawem z półwyspem, wyłożonym głazami granitowymi. Niegdyś park ogrodzony był murem, którego fragmenty zachowały się w części zachodniej i południowej.
W pobliżu wejścia na teren parku leży obelisk poświecony mieszkańcom wsi poległym w I wojnie światowej. Stał on pierwotnie na skrzyżowaniu ulic Strzegomskiej i Łącznej, gdzie obecnie jest kapliczka.
Kościół p.w. Matki Boskiej Różańcowej, wzmiankowany w 1301 roku. Przebudowany w 1705 roku na barokowy. Kształt obecny po przebudowie w 1905, kiedy to wzniesiono wieżę przez wybitnego architekta Hansa Poelziga. Jest to budowla orientowana, jednonawowa z węższym, czworobocznym prezbiterium oraz kwadratową wieżą od zachodu. Dach dwuspadowy kryty dachówką, hełm wieży pokryty blacha ocynkowaną. W tynku elewacji podział na pola przy pomocy zgrubień. Nad wejściem tablica z datami ?1320, MDCCV (1705), 1905?. We wnętrzu wyposażenie barokowe: ołtarz główny z XVII w. ? polichromowany, kazalnica z początku XVIII w., dekoracja chóru z połowy XVII w., polichromia stropu z 1721 r., XVII wieczne obrazy olejne ?Opłakiwanie?, ?Arka Noego? i ?Arka Przymierza?. We wnętrzu znajdują się również renesansowe nagrobki Doroty i Krzysztofa Borkowitzów oraz renesansowe płyty nagrobne Barbary i Krzysztofa von Bornitz, trzy barokowe płyty rodu von Lessel, jedna Jerzego von Wilschkau. Są też barokowe epitafia, z których cztery poświęcone rodzinie von Sommerfeld, a dwa von Landskronin.
Budynek szkoły z 1910 r. Szkoła zlokalizowana jest w południowej części wsi. Jest to budynek parterowy, nakryty dachem dwuspadowym z sygnaturką.
Budynki mieszkalno-gospodarcze jednego typu z początku XX w. Część mieszkalna murowana, reszta drewniana, dachy dwuspadowe kryte papą.
Pałac Wilczków Kolonia z XIX w. Parterowy dwór stoi na wysokim cokole, murowany, tynkowany, okna ozdobnie obramowane ze zwornikami.
Ciekawostki :
Przy polnej drodze miedzy przysiółkiem Kolonia a wsią, na zboczu wzgórza rośnie dąb bezszypułkowy o obwodzie 405 cm z rozłożystą foremną koroną.
Archeolodzy odkryli we wsi luźne znaleziska z okresu wpływów rzymskich i wczesnego średniowiecza.
Bibliografia: Źródło Informator Monografia Gminy Malczyce, wykonano na zlecenie Urzędu Gminy Malczyce 2002 rok. Wydanie I – Redakcja Zbigniew Pilch